'ตราด' หวั่นปิดด่าน กระทบท่องเที่ยว-ประมง-ขาดแรงงานกัมพูชา

คนตราด-กัมพูชามีประวัติศาสตร์ร่วมกันมายาวนาน แต่งงานกันไปมาจนเป็นเครือญาติใกล้ชิดกัน ปกติคนกัมพูชาจะข้ามแดนมาใช้บริการรักษาพยาบาลที่โรงพยาบาลในตราด ทำให้โรงพยาบาลมีรายได้ดีพอควร ส่วนการท่องเที่ยวมีรายได้ปีละกว่า 1 พันล้านบาท โดยมีชาวกัมพูชามาเที่ยวทะเลตราดบ้าง แต่ไม่มากเท่านักท่องเที่ยวจากจีน-ยุโรป ด้านการค้าชายแดนแถบคลองใหญ่เป็นเพียงทางผ่านจากกทม. วิ่งตรงข้ามแดนเข้ากัมพูชา บรรยากาศการค้าจึงไม่คึกคัก ชาวบ้านแถบชายแดนตราดไม่ได้อานิสงส์จากการค้าชายแดนเลย อีกทั้งหลังมีการร่นเวลาปิด-เปิดด่านทำให้ชาวตราดและกัมพูชาเริ่มกังวล เกรงว่าจะถึงขั้นปิดด่านถาวรซึ่งจะกระทบธุรกิจท่องเที่ยว ธุรกิจประมงของจังหวัดตราดที่ใช้แรงงานจากกัมพูชาเป็นส่วนใหญ่

Interview : คุณมุกดา เจริญประสิทธิ์ ประธานสภาอุตสาหกรรมท่องเที่ยวจังหวัดตราด

สถานการณ์ล่าสุดที่ตราดเป็นอย่างไรบ้าง

จังหวัดตราดเราเป็นจังหวัดที่ติดชายแดน เป็นอีกด่านหนึ่งจาก 7 ด่านที่ไทยเราเชื่อมติดกับเขมร แต่ตราดจะมีข้อพิเศษอย่างหนึ่งคือด่านบ้านหาดเล็ก จริงๆ มีประวัติศาสตร์ที่ยาวนานมาก เรารับชาวกัมพูชาเข้ามาตั้งแต่เขามีเรื่องเมื่อปี 2525 ที่เขายังมีการสู้รบ เราก็ได้ดูแลเขาในสมัยที่เขามีปัญหาภายใน และรับเขาเข้ามาไทย เราก็ดูแลเต็มที่ เตรียมสถานที่ให้เขาได้พักพิง ซึ่งเมื่อเขาเดือดร้อนมาประชาชนชาวเมืองตราดก็เป็นคนใจดี ก็ดูแลเขาเป็นพี่เป็นน้อง

ขณะที่วิถีชีวิตเราชาวตราดกับคนเขมร จริงๆ แล้วมีความสงบ รักใคร่กันดี ไม่เคยมีปัญหากันเลย แต่ตอนนี้พอสถานการณ์มีปัญหาเข้ามาเราก็ทราบ ส่วนผลกระทบตอนนี้จะมีมาตรการของภาครัฐเข้ามา จากที่เคยเปิดด่านค้าขายและมีนักท่องเที่ยวเข้ามา จากเวลาที่เคยเปิด 6 โมงเช้าถึง 4 ทุ่ม ก็มีการปรับลดลงมา จะเป็นการเปิดเริ่ม 9 โมงเช้า และปิด 4 โมงเย็น แต่ประชาชนคนไทยกับเขมรยังข้ามไปมาหาสู่กันได้ แต่ก็มีการตรวจเข้มนิดนึง ขณะที่สินค้าด่านเรายังส่งได้ ตรงนี้เป็นมาตรการเริ่มต้น ยังไม่ถึงขั้นปิดด่าน ยังไปมาหาสู่กันได้บ้าง

ถือเป็นธรรมดาที่ตอนนี้เริ่มมีสะดุดบ้าง เมื่อเป็นแบบนี้เราก็ไม่สบายใจ และทางภาครัฐ ทางผู้ว่าราชการจังหวัดตราด ท่านได้สั่งการลงมาทุกภาคส่วนให้เตรียมเฝ้าระวัง ขณะที่ประชาชนในพื้นที่เริ่มปรับตัวกัน เตรียมรับสถานการณ์เหมือนกัน

ก่อนหน้าจะมีปัญหา การค้าการขาย ท่องเที่ยวทางชายแดนตราด เป็นอย่างไร

ปกติแล้วจะมีชาวเขมรข้ามมา ส่วนใหญ่แล้วจะมาซื้อของและเรื่องการรักษาพยาบาลจะเยอะ เพราะตราดเหมือนปากทางของเขมรเหมือนกัน ก็จะเข้ามารักษาพยาบาล คือเรื่องสาธารณสุขของเขมรอย่างไรก็สู้ของไทยไม่ได้ ฉะนั้นประชาชนเขาจะข้ามมารักษากับโรงพยาบาลเอกชนในจังหวัดตราดเราถือว่าค่อนข้างเยอะ ก็จะมีรายได้จากพวกเขาที่มาเฝ้าไข้กัน มาจากที่เขามาเที่ยวทะเลเรา ซึ่งทะเลของเขมรหากเขาจะไปเที่ยวก็ไกลมาก และทะเลสวยสู้เราไม่ได้ ก็เลยข้ามมาเที่ยวทะเลทางฝั่งตราด แต่ช่วงนี้ก็ลดน้อยลงไปตามปกติเพราะมีเรื่องแบบนี้ ทำให้ไม่สบายใจทั้งสองฝ่าย

ปกติที่ตราดจะมีนักท่องเที่ยวต่างชาติมากพอสมควร ตอนนี้เป็นอย่างไร

ก่อนหน้านี้จะปกติอยู่แล้ว ช่วงนี้ที่ตราดจะเป็นชาวต่างชาติที่มาจากจีน ยุโรป ปีนี้ยังถือว่ามากันเยอะ ไม่ว่าจะเกาะกูด เกาะช้าง เกาะหมาก และตัวเมืองตราด เพราะทะเลทางฝั่งตราดสวยงามมาก และมีอาหารทะเลที่รองรับนักท่องเที่ยว เมื่อเกิดเหตุการณ์นี้ขึ้น ผลกระทบยังไม่ชัดมากนัก ยังไม่ถึงกับลดน้อย ขณะที่หน้าด่านตอนนี้ดูเบาบางลงไป อันนี้ชัดเจน แต่ตัวเมืองไม่เท่าไหร่ เพราะส่วนใหญ่ นักท่องเที่ยวมาจากส่วนกลางมากกว่า

อย่างไรก็ตาม ตอนนี้ยังไม่ได้มีรายงานเข้ามาที่สภาอุตสาหกรรมท่องเที่ยวตราดว่ามีนักท่องเที่ยวยกเลิกการเข้ามาตราดทั้งจากทางบกหรือทางอากาศ คือช่วงนี้เป็นช่วงเริ่มเข้าสู่หน้ากรีนซีซั่นของเรา คือเป็นฤดูฝนและผลไม้ จะมีนักท่องเที่ยวเข้ามาเที่ยวชมสวนเยอะ โดยเฉพาะฝั่งตะวันออกของไทย

ขณะเดียวกัน ที่พักอาศัยของตราดจะมีทุกรูปแบบมีทุกระดับเลย ฉะนั้นพอเพียงกับนักท่องเที่ยวที่จะเดินทางเข้ามาท่องเที่ยวในตราดแน่นอน ส่วนเรื่องราคาก็ไม่สูงถ้าเทียบกับจังหวัดอื่นๆ เป็นราคามิตรภาพกลางๆ ที่สุด รวมถึงในเรื่องอาหารด้วย ถือว่าตราดเป็นเมืองน่าเที่ยว

ทั้งนี้ นักท่องเที่ยวต่างชาติที่เข้ามา จะเข้ามาอยู่นานหน่อยประมาณ 5 คืน ส่วนใหญ่จะมาลองสเตย์อยู่ที่นี่ ส่วนชาวไทยก็จะเป็นปกติ 2-3 คืน

รายได้การท่องเที่ยวของตราด

1.4 พันล้านบาทต่อปี ขณะที่ในส่วนเฉพาะท่องเที่ยวชายแดนถือว่าไม่มากมาหลายปีแล้ว โดยเฉพาะเกาะกงก็ไม่เยอะ เบาบางมานานแล้ว ไม่ใช่เพิ่งจะมาเบาบางจากที่เกิดสถานการณ์ล่าสุดนี้ คือเป็นมาตั้งแต่เกิดกฎหมายควบคุมประมง พี่น้องไม่ว่าจะเป็นผู้ประกอบการท่องเที่ยวทางคลองใหญ่จะลำบากนิดนึง ในหลายปีมานี้ นักท่องเที่ยวน้อยมาก จะไปตามหมู่เกาะเสียมากกว่า แล้วก็มาเที่ยวในเมืองตราดก็มี แต่สู้สัดส่วนการเที่ยวหมู่เกาะไม่ได้

ชายแดนบ้านหาดเล็ก ตอนนี้ค้าขายอะไรกัน

ค้าขายกันเล็กๆ น้อยๆ พ่อค้ารายใหญ่ๆ จะไม่มี ส่วนใหญ่จะเป็นร้านค้าปลีก ร้านของฝาก อย่างนั้นมากกว่า ส่วนอะไรที่ใหญ่ๆ จะไม่มี ไม่ว่าจะเป็นคลังสินค้า ที่ว่าจะเป็นพื้นที่เศรษฐกิจพิเศษ แต่พอเปลี่ยนรัฐบาลก็เปลี่ยนอีก เงียบเหมือนเดิม ส่วนพ่อค้ารายใหญ่ก็ได้แค่วิ่งจากเมืองหลวงและบรรทุกสินค้าเป็นรถเทรลเลอร์ วิ่งผ่านอำเภอคลองใหญ่และข้ามแดนไปส่งเลย

จริงๆ แล้วชายแดนทางอำเภอคลองใหญ่ไม่ได้อะไรเลย มันเงียบมาตั้งนานแล้ว เมื่อก่อนเขาจะขายเอง แต่ปัจจุบันเรื่องสื่อออนไลน์ตอนนี้จะไม่เหมือนสมัยก่อนแล้ว เขาก็สั่งตรงจากเมืองหลวง แล้วก็ส่งตรงผ่านคลองใหญ่และส่งตรงเลย ตอนนี้คนที่อำเภอคลองใหญ่จะอยู่ด้วยตัวเอง และประชาชนชาวเขมรก็แวะเข้ามากินใช้บ้างเล็กๆ น้อยๆ ขณะที่ประมงก็ไม่ค่อยดี ส่วนท่องเที่ยว หาดมีสวยมากแต่ก็แชร์กันไปแต่ละพื้นที่ และเราก็ต้องแชร์กับทางจังหวัดจันทบุรีด้วย

รายได้จากสาธารณสุขตราด จากโรงพยาบาล ที่คนเขมรเข้ามารักษามากไหม

เรื่องสุขภาพ คนเขมรเข้ามาใช้เยอะ ไม่ว่าจะเป็นจันทบุรีและตราด บ้านพี่เมืองน้อง

กรณีความขัดแย้งชายแดนไทย-กัมพูชาที่เกิดขึ้น ชาวตราดมีการพูดคุยกันอย่างไรบ้าง

วิถีของคนตราดเราอยู่กับชายแดนกันมา แล้วทางฝั่งนั้นเหมือนมีหมู่บ้านคนไทยอยู่ด้วย ทางเกาะกง เกาะอะไรอย่างนี้ คือเชื้อสายมันพันกันไปพันกันมาตั้งแต่อดีตสมัยรัชกาลที่ 5 แล้ว มีการแต่งงานกันไปแต่งงานกันมา ออกลูกออกหลาน อยู่กันเป็นญาติมีบ้านทั้งฝั่งไทยทั้งฝั่งเขมร เราอยู่กันทางนี้ เราดีต่อกันมากเลย ไม่เคยมีปัญหากัน คุยกันแบบมิตรภาพ ทุกวันจะเป็นอย่างนี้ ทางฝั่งเขมรก็คุยกับเราดี คือเห็นกันมายาวนาน และรู้ประวัติศาสตร์กันยาวนานว่าสมัยก่อนมาอาศัยอยู่กับเราอย่างไร เราดูแลอย่างไร แล้วก็กลับไป เขาก็ขอบคุณเรา เอื้อเฟื้อต่อกันมาด้วยดี มันเป็นวิถีของเรา

ช่วงหลังมีคนจีนเข้ามาปนเยอะหรือไม่

ไม่มี ยังไม่ได้ข้ามมาทางนี้ อย่างไรก็ดี มีมาว่าทางนายทุนที่ไปลงทุนเหมือนนิคมอุตสาหกรรมย่อยๆ มีบ้างเหมือนกัน แต่ไม่เหมือนทางสระแก้ว และยังไม่ได้ลามเข้ามาไทยอย่างชัดเจน ยังไม่มีชาวจีนเข้ามาตั้งร้านฝั่งไทย แต่จะมีทางฝั่งโน้นแบบมีการลงทุนกันเหมือนทุกที่ที่เราเห็นกัน

อย่างไรก็ตาม อนาคตยังไม่รู้ แต่ผลกระทบคือกระทบแน่ โดยเฉพาะตราด จะมีการใช้แรงงานต่างด้าวเยอะเพราะหลายๆ อาชีพคนไทยไม่ทำ และอาชีพท่องเที่ยวของเราก็เหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นอาชีพแม่บ้าน คนสวน หรือระดับใช้แรงงาน จะใช้แรงงานต่างด้าวทั้งนั้นเลย จะเหมือนกันทุกๆ เกาะ เป็นอะไรที่คนไทยไม่ยอมทำงานที่เป็นอะไรหนักๆ สถานประกอบการด้านการท่องเที่ยวทุกสถานประกอบการเลยจะมีแรงงานต่างด้าวหมด หากปิดด่านกันจริงๆ แล้ว ก็ต้องมาดูว่าจะใช้มาตรการอะไร จะไปถึงขั้นไหน แต่ในส่วนการท่องเที่ยว มองว่ากระทบแน่นอน เราจะเดือดร้อนแน่นอน

ถ้าปิดด่านสัก 1 อาทิตย์

ยอมรับได้ แต่ถ้าถึงขั้นเรียกคนของเขากลับ ผู้ประกอบการจะถูกกระทบหนักแน่นอน คือปิดด่านยังไม่เท่าไหร่ ยังพอรับได้ นักท่องเที่ยวจากเขมรที่มาตราดก็ขอบอกว่ายังไม่ใช่นักท่องเที่ยวหลักของเรา ซึ่งนักท่องเที่ยวหลักเราจะเป็นชาวจีนที่มาเที่ยวเยอะ รองลงมาจะเป็นนักท่องเที่ยวจากยุโรปและรัสเซีย ขณะที่คนไทยไปเกาะกงที่ผ่านมาถือว่าไม่ได้เยอะ ไม่เหมือนอดีตที่ผ่านมาจะมากันเยอะ คือตอนนี้เล่นการพนันไม่ต้องออฟไลน์แล้ว มันออนไลน์ไปแล้ว ทำให้มีผลคือนักท่องเที่ยวไปเกาะกงที่มีบ่อนพนันกันน้อยลง ตอนนี้คนที่ไปลดถึงครึ่งแล้ว และลดมานานแล้ว