Interview : คุณมงคล ลีลาธรรม
ประธานกรรมการบริหาร
สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม ( สสว.)
'มงคล ลีลาธรรม' นำทัพ สสว.ช่วยธุรกิจ SME/คนตัวเล็ก/ธุรกิจท่องเที่ยว สู้ศึกโควิด-19 ประสานสิบทิศทั้งหน่วยงานราชการ รัฐวิสาหกิจ สถาบันการเงิน จัดสินเชื่อหนุนสภาพคล่องหล่อเลี้ยงระบบ-การจ้างงาน ตั้งศูนย์บ่มเพาะธุรกิจให้ความรู้ นวัตกรรม เทคโนโลยี ในการปรับปรุงรูปแบบธุรกิจ การจัดการ การบริหาร เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน เพิ่มมูลค่าของสินค้า-บริการ ที่สำคัญคือต้องเข้ากับยุคสมัยของ New Normal เบื้องต้นเตรียมตั้งกองทุน 1 หมื่นล้าน อัดฉีดสินเชื่อเพื่อธุรกิจ SME โดยเฉพาะ พร้อมแนะผู้ประกอบการจดทะเบียนกิจการให้ถูกต้อง เพื่อยืนยันตัวตนและรับความช่วยเหลือจากภาครัฐทั้งเรื่องเงินทุน การผลิต การตลาด ช่องทางการค้าใหม่ๆ
ตอนนี้เจอศึกหนักทีเดียว
เห็นได้ชัดว่าโควิด-19 ส่งผลต่อเศรษฐกิจ และก็เห็นได้ชัดว่าเศรษฐกิจนี้ส่งผลกระทบกับคนตัวเล็กที่เราเรียกว่าเอสเอ็มอี ซึ่งเอสเอ็มอีไทยมีการจ้างงานราวๆ 16 ล้านคน และพอไปศึกษาลึกๆ จากที่หลายปีส่วนตัวมีประสบการณ์เข้าไปทำงาน มีทั้งที่เรียกว่าอยู่ในระบบที่ สสว.จดทะเบียนทำสำมโนประชากรไปแล้วประมาณ 3 ล้านคน แต่จากประสบการณ์ที่เราเดินสายไปทั่วประเทศก็เห็นว่ามีเอสเอ็มอีที่เรียกว่าเป็นระดับไมโคร ซึ่งกฎหมายไม่ได้เอาฐานรายได้และการจ้างงานของเอสเอ็มอีที่มีลูกจ้าง 1-5 คนเข้ามาด้วย ซึ่งน่าจะมีเอสเอ็มอีรวมๆ แล้วถึง 9 ล้านคน และคนเหล่านี้ไม่ได้เตรียมตัวไว้เลยในการที่จะได้รับผลกระทบหรือความเสี่ยงที่เกิดขึ้นจากภัยโควิด-19 เรียกว่าไม่มีไม้ค้ำยัน ก็เลยถูกกระทบกระเทือนมากที่สุด โดยเฉพาะภาคธุรกิจบริการที่เกี่ยวเนื่องกับร้านค้า ขายของอะไรต่างๆ ถูกกระทบกันมาก และเงินสำรอง สภาพคล่องไม่ดีพอ อยู่ๆ รายได้ก็หายไป แล้วทุกคนก็มีค่าใช้จ่ายคงที่เยอะมาก เลี้ยงลูกน้องและมีครอบครัวที่ต้องดูแล
มีเอสเอ็มอีมากขนาดไหนที่มีปัญหาชำระหนี้ ปัญหาขาดสภาพคล่อง
หลายคนมีการปรับลดค่าใช้จ่ายที่จำเป็น และที่สำคัญสิ่งหนึ่งที่ยังไม่ได้พูดถึงก็คือเรื่องหนี้ยังเท่าเดิม พร้อมกับดอกเบี้ยยังงอกงามเหมือนเดิม เลยทำให้ทุกคนกลุ้มใจ ข้อมูลจากทางแบงก์ชาติก็คือตอนนี้มีคนขอเข้าร่วม ขอชะลอ ขยายเวลาชำระเงินต้น และดอกเบี้ยราว 16 ล้านคน เป็นเงินถึง 7 ล้านล้านบาท เท่ากับครึ่งหนึ่งของ GDP บ้านเรา ถือว่าหนักหนาสาหัสพอสมควร ตรงนี้ยังไม่รวมหนี้นอกระบบที่เป็นดอกเบี้ยค่อนข้างเกินกำลังที่คนตัวเล็กจะสามารถรับภาระได้ เป็นเรื่องที่หลายคนกลุ้มใจ แล้ววันนี้ลามก็เป็นปัญหาสภาพคล่อง ถ้าไม่แก้ก็จะไปกระทบในส่วนการจ้างงาน
มียุทธศาสตร์ใดบ้างที่คิดว่า สสว.จะต้องทำเพื่อแก้ปัญหาเหล่านี้
ขออนุญาตเล่าบทบาทของ สสว. คือ การแก้ไขปัญหาเมื่อ 2 ปีที่ผ่านมา เป็นภารกิจที่ส่วนตัวรับหน้าที่หลังจากที่ถูกใช้มาตรา 44 ถูกระงับเป็นการชั่วคราวในเรื่องบทบาท ก็คือ 1. ทางนายกรัฐมนตรีซึ่งเป็นประธาน สสว.โดยตำแหน่ง แล้วก็มีภาคเอกชนเข้ามาร่วมกับทางภาคราชการอย่างละครึ่ง อย่างละกึ่งหนึ่ง ทำให้งานขับเคลื่อนไปอย่างที่เรียกว่าตรงจุดและตรงเป้าให้ได้มากที่สุด ที่สำคัญได้ดึงภาคการเกษตรเข้ามาร่วมด้วย เป็นครั้งแรกที่ดึงภาคการเกษตรเข้ามาอยู่ในบริบทของการพัฒนาเอสเอ็มอีด้วย เพราะภาคเกษตรก็เป็นปัญหาพื้นฐานของฐานรากและก็ชุมชน ซึ่งต้องการการบูรณาการงบประมาณของหน่วยงานรัฐวิสาหกิจและหน่วยราชการที่เกี่ยวข้องกับเอสเอ็มอีไปในแนวทางเดียวกันในระยะยาว
เรามีกฎหมายที่เขียนไว้ที่จะตั้งศูนย์บ่มเพาะร่วมกับสถาบันศึกษาเพื่อให้ผู้ประกอบการที่เลิกธุรกิจไป สามารถเข้าถึงเทคโนโลยีและนวัตกรรมของสถาบันการศึกษาที่มีการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ต่างๆ นั้น เพื่อให้การขับเคลื่อนไปในเชิงที่เป็นมูลค่าเพิ่ม มีความสามารถในการแข่งขันมากขึ้น
ที่สำคัญ นิยามคำว่าเอสเอ็มอีให้ชัดขึ้น เพื่อเราจะได้แก้ปัญหาตรงเป้าที่เรากังวล เพื่อนำธุรกิจเอสเอ็มอีที่อยู่นอกระบบให้เข้าระบบมากขึ้น ซึ่งตอนระหว่าง 2 วันแรกที่ส่วนตัวเข้ามารับตำแหน่งก็พยายามอย่างยิ่งที่จะขอหารือกับทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง อย่างเช่นสมาคมธนาคารไทย แบงก์รัฐ และกระทรวงการคลัง สภาพัฒน์ ในส่วนที่เราจะได้นำเอางบทั้ง 2 ส่วนคืองบเยียวยาและงบฟื้นฟูมาช่วยเหลือเยียวยาหรือพลิกฟื้นเอสเอ็มอีได้ทันตามสถานการณ์ โดยเฉพาะการแก้ปัญหาสภาพคล่อง ตอนนี้ก็ดำริคร่าวๆ ว่าจะมีการช่วยภาคบริการท่องเที่ยวอย่างจริงจัง ตรงนี้คือส่วนที่ 1
ส่วนที่ 2 ก็คือคนตัวเล็กที่ไม่ได้อยู่ในระบบเลย แล้วก็ไม่มีใครช่วย ก็เลยคิดว่าเรื่องนี้ต้องตั้งเป็นกองทุนขึ้นมา เพราะไม่สามารถอาศัยกลไกของธนาคารได้ เนื่องจากธนาคารต้องอาศัยเงินฝากประชาชนในการที่จะไปปล่อยกู้ ก็คงต้องใช้งบพิเศษในการที่จะเข้าไปถึงคนกลุ่มตัวเล็ก เพื่อให้เขามีสภาพคล่องในการจ้างงานต่อหรือดำเนินธุรกิจได้ต่อเนื่อง หรือให้เขาเปลี่ยนจากธุรกิจเดิมที่ไปต่อไม่ได้ หรือยอดขายน้อยลงไป ให้หันมาทำธุรกิจเสริมเพิ่มเติมใหม่ได้ ตรงนี้ สสว.จะตั้งกองทุนขนาดเป็นหมื่นล้านบาทขึ้นมา ส่วนรายละเอียดนั้นจะต้องผ่านขั้นตอนอีก 2-3 ขั้นตอนถึงจะสามารถประกาศได้ คิดว่าจะแล้วเสร็จในเร็วๆ นี้
กองทุน 1 หมื่นล้านบาท เพื่อคนตัวเล็ก จะเพียงพอหรือไม่
ก็คงจะพยายามเจรจาให้ได้หลายหมื่นล้านบาท ก็เห็นใจ เพราะทุกภาคส่วนก็มีปัญหามีภาระอยู่เยอะ ก็พยายามเจรจาอะไรที่ทำได้ก็ทำก่อน และขณะนี้เราก็ติดต่อกับทาง บสย. มีการทำงานกันอย่างใกล้ชิด พยายามนำงบประมาณส่วนหนึ่งของ สสว. ใช้ในโครงการต่างๆ จะทำงานร่วมอะไรกับที่เรียกว่าค้ำประกันสินเชื่อขนาดย่อมเพื่อช่วยคนที่ขาดหลักประกันหรือมีความเสี่ยงสูงให้ธนาคารสามารถปล่อยสินเชื่อได้ หรือให้คนตัวเล็กเข้าถึงระบบการเงินต่างๆ ได้
สภาพในวันนี้จะเห็นว่าหน่วยงานนี้ก็ต้องการช่วย หน่วยงานนั้นก็ต้องการช่วย แต่เอาเข้าจริงๆ ในภาคปฏิบัติ คนที่เป็นเจ้าของกิจการหรือผู้ประกอบการหน้าใหม่ๆ เขาไม่รู้ว่าจะไปตรงไหนก่อนในการขอรับความช่วยเหลือ
คืออยากแนะนำว่าให้มาจดทะเบียนเป็นสมาชิกกับสำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมเลย และไม่ต้องกังวลที่ต้องไปจดทะเบียนสำแดงเป็นกิจการจดทะเบียนพาณิชย์ว่าจะถูกสรรพากรเรียกเก็บภาษี ตรงนี้ไม่ต้องกังวล ขอให้คนตัวเล็กเดินมาจดทะเบียน แสดงว่ามีตัวตนจริง แล้วก็ทำจริงในงานที่กำลังทำอยู่ มาจดทะเบียนกับ สสว.เลย แล้วก็ไม่จำเป็นต้องมาที่สำนักงานใหญ่ ให้เข้าไปที่ศูนย์ที่มีอยู่ทั่วประเทศอยู่แล้ว เข้าใจว่าอยู่ใกล้กับทางกระทรวงอุตสาหกรรมหรืออุตสาหกรรมจังหวัด หรือ SME Development Bank หรือเข้าไปที่เว็บไซต์ของ สสว.ได้เลย ลงทะเบียนได้ พอลงทะเบียนไปแล้วท่านก็มีตัวตน และท่านก็สามารถขอความช่วยเหลือจากทางรัฐได้อย่างเต็มที่
จะขอเอกสารหรือดูอะไรบ้างในการมาจดทะเบียน เพื่อสำแดงตน
ง่ายๆ ด้วย 2 รูปแบบ รูปแบบแรกจะเป็นบุคคลหรือคณะบุคคล อีกรูปแบบก็คือนิติบุคคลตามกฎหมาย ก็เพียงแต่ใช้ชื่อ บัตรประชาชน ที่อยู่ เจ้าของกิจการ ประเภทกิจการค้าขาย และอาจจะขอประวัติอีกนิดหน่อยว่าท่านค้าขายมาแล้วกี่ปี อะไรต่างๆ เพื่อเป็นการสำแดงตนเอง ซึ่งจะทำให้ท่านมีคนดูแล พอเข้าระบบเสร็จ เราก็จะมีฐานข้อมูลกิจการนั้นๆ ตลอดระยะเวลาปีนึง เราจะมีการเข้าถึงความรู้คู่ทุน พูดง่ายๆ ก็คือที่เราจะให้ความสามารถในการแข่งขันที่เกี่ยวข้องกับทางด้านการผลิต คุณภาพ มาตรฐาน การออกแบบ รวมถึงการตลาด ช่องทางการค้าสมัยใหม่ที่เป็นดิจิทัลออนไลน์ อะไรต่างๆ รวมถึงเงินทุนที่กู้ก็มีกองทุนหลายรูปแบบที่ท่านจะเข้าถึงได้
ต่อจากนี้จะเห็นการทำงานเชิงรุกของ สสว.มากขึ้น
ใช่ เราจะพยายามทำบทบาทที่เรียกว่าเป็นแม่บท และพยายามมอบภารกิจให้กับทางหน่วยงานราชการ หน่วยงานร่วม หน่วยงานพันธมิตร หรือผู้จัดการโครงการต่างๆ ของ สสว. โดยใช้เครือข่ายของเราเพื่อที่จะสามารถทำงานให้กับประชาชนได้ ยกตัวอย่างกองทุนที่เรากำลังจะให้กับคนที่เข้าไม่ถึงธนาคาร เราก็จะส่งผ่านไปยังธนาคารของรัฐอย่าง ธ.ก.ส. ออมสิน SME Development Bank บสย. และธนาคารกรุงไทย รวมไปถึงธนาคารพาณิชย์อีกหลายแห่งที่จะสมัครเข้ามาร่วมกับเรา ก็จะเป็นจุดติดต่อบริการให้กับเรา และเราก็จะจ่ายเงินจ่ายทองให้กับสถาบันการเงินเหล่านั้นไปทำหน้าที่ดูแลพี่น้องเอสเอ็มอีตัวเล็กๆ อาจจะรวมถึงช่องทางไปรษณีย์ รวมถึงปั๊มน้ำมันปตท.ถ้าเราสามารถทำได้ เราก็จะพยายามทำเต็มที่เพื่อให้เกิดตัวแทนหรือเอเยนต์ ก็จะเป็นบทบาทใหม่ของ สสว.ในการกระจายช่องทางการเข้าถึงผู้ประกอบการ แทนที่ สสว.จะทำเองทั้งหมด